Monumentenroute 2021
Open Monumentenroute op zondag 12 september
Deze editie van de Open Monumentendag in Wageningen staat in het teken van Mijn monument is jouw monument.
In het programmaboekje worden de deelnemende monumenten en markante plekken die u tijdens Open Monumentendag 2021 kunt bezoeken, kort aan u voorgesteld. Op zondag 12 september openen als vanouds weer vele deuren tijdens Open Monumentendag en krijgt u een indruk van woonhuizen, kerken en vele andere gebouwen en domeinen. Laat u meenemen in verrassende verhalen en geschiedenissen van de Wageningers en hun omgeving in bijvoorbeeld de Julianastraat. Neemt u een kijkje op de Wageningen Campus of in Stadion de Wageningse Berg. Of laat u bekoren tijdens een wandeling of fietstocht door het fraaie Wageningse landschap.
Zondag 12 september starten we om 12:00 uur in de prachtig gerestaureerde Grote Kerk aan de Markt. Daar zal burgemeester Floor Vermeulen een korte toespraak houden en vervolgens aansluiten bij de eerste rondleiding die in het stadhuis gaat plaatsvinden. Voorafgaand aan ons programma kunt u in Hotel de Wereld tussen 10:30-11:30 uur terecht voor een kopje koffie in de capitulatiezaal. Tevens is het mogelijk om daar een lezing bij te wonen om 10:30 uur.
Het Programmaboekje kunt u hier bekijken.
Graag tot ziens op Open Monumentendag!
– Enkele panden zijn uitsluitend te bezoeken aan de hand van een rondleiding.
– Houdt u rekening met mogelijke beperkingen in het aantal bezoekers bij enkele deelnemende panden en met de 1,5 meter afstand.
!! Voor rondleidingen in het Stadhuis en de Watertoren dient u zich vooraf in te schrijven !! Informatie hierover volgt.
!! Voor de rondleiding in ISRIC Wereld Bodemmuseum is een mondkapje verplicht !!
!! Comité Openmonumentendag Wageningen raadt aan om mondkapjes mee te nemen bij de te bezoeken panden !!
Alvast hartelijk dank.
1
Grote Kerk
Markt 1, 6701 CX Wageningen
Status: Rijksmonument
12:00 uur opening OMDW door burgemeester Floor Vermeulen
12:00-17:00 uur openstelling
Lezingen herdenkingsraam om 14:00 en 16:00 uur met een maximum van 20 deelnemers per lezing
– Grote Kerk: tevens Infopunt voor Open Monumentendag
– Openstelling en doorlopende vertoning van foto’s op schermen van de restauratie van het kerkgebouw
– Organist Dik Sipma zal gedurende de openstelling meerdere malen het orgel bespelen
– Tussendoor is er volop gelegenheid om het orgel te bezichtigen en vragen te stellen
De Grote Kerk is onlangs prachtig gerestaureerd en met recht weer het middelpunt van de stad. In de kerk kan Wageningen optimaal samenkomen. Van geloofsdienst tot silent disco, en van prachtige expositieruimte tot congrescentrum.
2
Stadhuis
Markt 22, 6701 CZ Wageningen
Status: Gemeentelijk monument
Rondleidingen, maximaal 6 personen per rondleiding
Uitsluitend op inschrijving vooraf: u kunt hier reserveren.
– Startpunt is het Infopunt in de Grote Kerk aan de Markt
Op de begane grond, via een deur in het bordes toegankelijk, is oorspronkelijk plaats voor gevangeniscellen. Tegenwoordig zijn hier – na de laatste grote verbouwing uit 2014–2016 – vergaderruimtes te vinden. Een afsluiting van vele verbouwingen die het stadhuis door de te vinden. Een afsluiting van vele verbouwingen die het stadhuis door de eeuwen heen heeft ondergaan.
3
Vrijmetselaarsloge
Niemeijerstraat 4, 6701 CP Wageningen
Status: Gemeentelijk monument
12:00–17:00 uur openstelling
De drie Wageningse Vrijmetselaarsloges, De Korenschoof, de Rechte Verhouding en het Gulden Koord, zijn gezeteld in een riant 19e-eeuws herenhuis dat met de voorgevel richting Emmapark ligt. Het heeft een bijzonder mooie ligging met uitzicht op de stadsgracht en het groen, zeker zo eind 19e eeuw.
4
Villa Arion
Niemeijerstraat 6, 6701 CP Wageningen
Status: Gemeentelijk monument
12:00–17:00 uur openstelling en tentoonstelling in de Stijlkamer met keramiek en servies van Rachel Buikema-Jackson van Draait
Villa Arion maakt deel uit van het eerste uitbreidingsplan van Wageningen. In 1874 wordt hiervoor door Wageningse notabelen een maatschap opgericht onder de toepasselijke naam Nieuw-Wageningen. De gebroeders Van Gendt uit Arnhem krijgen de opdracht om een stratenplan met brug te ontwerpen aan de westkant van de binnenstad. Zo ontstaan de huidige Dijkstraat en Niemeijerstraat (deze laatste in aanvang opgeknipt in twee straten: Markstraat en Parkstraat).
5
Gemaal aan de Pabstsendam
Pabstsendam 1, 6701 PC Wageningen
Status: Rijksmonument
12:00–17:00 uur openstelling – in het gebouw is Grafisch Ontwerpbureau Noordenwind van Gjalt van der Kooi gevestigd, dat dit jaar zijn 25 jarig jubileum beleeft
Idyllisch in het groen ligt, deels verzonken in de Pabstsendam, het voormalig Wageningse pompgemaal. Een apart utiliteitsgebouwtje uit 1927 dat je vanaf de weg zo voorbij zou kunnen lopen. Vanaf de straatzijde oogt het dan ook niet heel uitnodigend, met zijn stalen donkergroene deuren in een verder vrij strakke in baksteen opgetrokken voorgevel.
6
Havenkantoor
Pabstsendam 2, 6701 PC Wageningen
Geen monumentenstatus
12:00–17:00 uur openstelling – Hans van der Beek toont er zijn nieuwste maquette van Havenkantoor en Pompgemaal
Op de fundamenten van het oude gemaal richt Dienst Gemeentewerken in 1928 het huidige havenkantoor op, in dezelfde stijl als het nieuwe pompgemaal. De vier oude steunberen van het voormalige stoomgemaal
zijn nog goed zichtbaar vanaf de Grebbedijk. Aan de zuidzijde van het gebouw is ook een trafogebouwtje geplaatst.
7
Museum de Casteelse Poort
Bowlespark 1A, 6701 DN Wageningen
Status: Gemeentelijk monument
12:00–17:00 uur openstelling met doorlopend rondleidingen
Dit Wagenings historisch museum is gevestigd in Villa Vada. Deze maakt eigenlijk deel uit van een lange geschiedenis, die tot aan het Wageningse kasteel is terug te voeren. De restanten stenen waaruit deze vroeg 19e-eeuwse villa is opgetrokken zijn namelijk nog afkomstig van het oorspronkelijke 16e-eeuwse kasteel. Aan de rechterzijde van het gebouw is zelfs nog een kelder uit die tijd bewaard gebleven, behorend bij het voormalige kasteelterrein.
8
Stadsboerderij
Spijk 13, 6701 DT Wageningen
Status: Gemeentelijk monument
12:00–17:00 uur openstelling en puzzeltocht voor kinderen
De Stadsboerderij staat er nog altijd fris en fraai gerestaureerd bij. Zo’n twee jaar geleden is dit stadse monument aan het Spijk weer optimaal in gebruik genomen, met een soortgelijke bestemming als waar het ooit voor is opgericht: educatieve doeleinden. Het biedt fijne leerplekken voor mensen met een verstandelijke beperking. Onder begeleiding verzorgen cliënten van ’s Heeren Loo de dieren en onderhouden zij de boerderij.
9
RK Kerk Johannes de Doper
Bergstraat 15, 6701 AB Wageningen
Status: Gemeentelijk monument
LET OP: openstelling pas vanaf 15:00–17:00 uur
Dit gemeentelijk monument is gebouwd in 1925 en komt in de plaats van de Rooms Katholieke Waterstaatskerk aan de Herenstraat. De kerk op die locatie is te klein geworden en uitbreiding is niet meer mogelijk. Voor het ontwerp van het nieuwe kerkgebouw wordt de Hilversumse architect H.J.A. van der Heijden aangetrokken.
10
Hotel de Wereld
5 Mei Plein 1, 6703 CD Wageningen
Status: Gemeentelijk monument
LET OP: alleen open tussen 10:30–11:30 uur! Lezing om 10:30 uur
11
Aula
Generaal Foulkesweg 1, 6703 BG Wageningen
Status: Gemeentelijk monument
12:00–17:00 uur openstelling
– Rondleidingen om 13:30, 14:30, 15:30 en 16:30 uur
– Tevens met Informatietafel van BOEi over plannen herbestemming
12
Schip van Blaauw – Professorenwoning
Generaal Foulkesweg 70, 6703 BW Wageningen
Status: Rijksmonument
12:00–17:00 uur openstelling
De inpandige professorenwoning is bestemd voor de in 1918 door de Landbouwhogeschool aangestelde hoogleraar Anton Hendrik Blaauw (geen familie van de architect). Hij heeft strak omlijnde ideeën over hoe het gebouw zou moeten worden ingedeeld. In nauw overleg met de professor ontwerpt architect Blaauw een pand met een verdiepte ligging om de temperatuur optimaal te kunnen regelen en een maximale
oriëntatie op het zuiden – vandaar de dwarsligging op de berg – voor maximaal voordeel van het zonlicht.
13
Schip van Blaauw – Laboratorium
Generaal Foulkesweg 72, 6703 BW Wageningen
Status: Rijksmonument
12:00–17:00 uur openstelling met rondleidingen
Het voormalige Laboratorium voor Plantenfysiologie (1919–1922) is een van de mooiste monumenten die Wageningen rijk is. Het gebouwencomplex op de berg, waar ook de inpandige professorenwoning deel van uit maakt, is in de expressieve Amsterdamse Schoolstijl opgetrokken. Net als het ernaast gelegen voormalige Laboratorium voor Microbiologie (1922) is het van de hand van de Haarlemse architect Cornelis Jouke Blaauw.
14
Watertoren
Generaal Foulkesweg 106, 6703 DS Wageningen
Status: Gemeentelijk monument
12:00–17:00 uur
– LET OP: beklimmingen uitsluitend na inschrijving: u kunt hier reserveren.
– Beklimming toren met een maximum van zes personen per bezichtiging olv een medewerker van BOEi.
– Laatste opgang 16:30 uur
Wageningens enige watertoren staat fraai bovenop de Wageningse Berg, direct naast Stadion de Wageningse Berg. Het uitzicht hoog vanuit de toren op het stadion is dan ook prachtig. De huidige watertoren stamt uit 1948, naar ontwerp van architect Theodoor K.J. Koch. Hij runde een ontwerpbureau in Renkum en naast de toren in Wageningen, zijn ook de watertorens van Doorwerth en Oosterbeek van zijn hand.
15
Stadion de Wageningse Berg
Generaal Foulkesweg 108, 6703 DS Wageningen
Geen monumentenstatus
12:00–17:00 uur openstelling
Generaties Wageningers bewaren een warm plekje in het hart voor de illustere hoofdgrasmat van Stadion de Wageningse Berg. Hier is geschiedenis geschreven door voetbalclub FC Wageningen. 9 juni 1974 is een bijzonder euforische dag voor de club – dan nog W.V.V., pas in 1978 is er een splitsing in profclub FC Wageningen en amateurclub W.V.V. – die na een zwaarbevochten gelijkspel tegen aartsrivaal Vitesse promoveert naar de hoogste klasse in het nationaal betaald voetbal.
16
Buitenplaats Villa Sanoer
Geertjesweg 55, 6704 PC Wageningen
Status: Gemeentelijk monument
12:00–17:00 uur openstelling met rondleidingen door de tuinen en kleine tentoonstelling in een van de ruimtes.
– Start rondleidingen bij ongeveer 10 personen
– Met koffie en thee na afloop.
Buitenplaats Sanoer wordt eind 19e eeuw in opdracht van de familie de Vries opgericht. Het landgoed ligt aan de oostkant van de Eng, op een prachtige locatie in het bos. Precies zoals het een buitenplaats betaamt. Langs de Veluwezoom is in de 19e eeuw op initiatief van welgestelde stedelingen een reeks mooie landgoederen gebouwd om de hectiek van de stad te kunnen ontvluchten. Tegenwoordig staat deze serie idyllische buitenplaatsen ook wel bekend als Gelders Arcadië.
17
ISRIC Wereld Bodemmuseum
Droevendaalsesteeg 3, 6708 PB Wageningen
Geen monumentenstatus
Rondleidingen van een half uur, maximaal 10 bezoekers per keer, dragen van mondkapje verplicht
Start rondleidingen om 13:00, 13:45, 14:30, 15:15 en 16:00 uur
Het Bodemmuseum is sinds 2014 te vinden op Wageningen Campus in het gebouw Gaia, godin van de aarde. Gaia is al sinds 1998 gevestigd op de campus en heeft er samen met het gebouw Lumen (1996) sinds 2012 een gemeenschappelijk ingang en receptie. Voorheen is het Bodemmuseum ondergebracht in een gebouw gelegen bij Vakgroep Bodemkunde aan Duivendaal.
18
Stadsgrachtwandeling
Startpunt: Infopunt bij de Grote Kerk aan de Markt
Status: Rijksmonument
Wandelingen onder begeleiding van gids Rienk Kuiper van Platform Stadsgracht Wageningen
Starttijden 13:00 en 15:30 uur
Tijdsduur circa 60 minuten
De stadsgracht, in zijn geheel aangewezen als beschermd rijksmonument, net als de bewaard gebleven delen van de stads- en kasteelmuur, is een belangrijk onderdeel van de geschiedenis van Wageningen als vestingstad. De loop van de gracht is gelukkig nog grotendeels bewaard gebleven. Maar om de identiteit van Wageningen als vestingstad te vergroten zou het mooi zijn om deze op bepaalde punten te verbeteren.
19
Julianastraat: ‘Het Rooie Dorp’
Startpunt: bij hofje Julianastraat (nrs. 51-77)
Geen monumentenstatus
Openstelling enkele woonhuizen
Rondleidingen om 12:00, 13:00, 14:00, 15:00 en 16:00 uur
– Puzzeltocht voor jong en oud
– Buurtbewoners vertellen verhalen in en om de roodwitte marktkramen
Inmiddels zijn de arbeiderswoningen aan de Julianastraat al weer meer dan honderd jaar oud. Niet zo vreemd, want het zijn kleine maar robuuste huizen. In 1915–1916 komt deze eerste sociale woningbouw binnen Wageningen van de grond. Het Rotterdamse architectenbureau De Roos en Overeijnder ontwerpt in opdracht van vereniging Volkswoningbouw een plan voor 83 woningen aan de Julianastraat en de Van Eckstraat. In de volksmond heet het wijkje al snel ‘Het Rooie Dorp’, vermoedelijk verwijzend naar de opvallend rode dakpannen.
20
Wageningen Campus
Startpunt: bij het beeld De Zaaier, naast de loopbrug van gebouw Atlas, Droevendaalsesteeg 4
Geen monumentenstatus
Wandelingen over Wageningen Campus onder leiding van een ervaren gids
Begintijden: 12:00, 13:00, 14:00, 15:00 en 16:00 uur
Tijdsduur circa 50 minuten
Ontdek de geschiedenis, de infrastructuur, het groene karakter en natuurlijk de nieuwste ontwikkelingen op Wageningen Campus. De Campus Tour geeft een heldere en boeiende impressie van de campus, van werken en studeren in Wageningen. Verder geeft de rondleiding inzicht in de faciliteiten en bedrijven op het campusterrein en een goede algemene indruk van Wageningen University & Research (WUR). Vanwege
corona zullen de rondleidingen alleen buiten plaatsvinden.
21
Fietsexcursie Mooi Binnenveld
Startpunt: nabij de fietsbrug over de Grift
Geen monumentenstatus
Fietsroute (Lengte 5,5 km) door het Binnenveld onder begeleiding van een gids van stichting Mooi Binnenveld
– Starttijden 13:00, 14:00 en 15:00 uur
– Tijdsduur circa 45 minuten inclusief toelichting
Het startpunt is nabij de fietsbrug over de Grift, ongeveer halverwege de fietsknooppunten 26 en 28. Komend vanuit Bennekom en Wageningen Noord-West: vanaf knooppunt 13 aan de Veensteeg, is dit ongeveer 1 kilometer naar het zuiden. Neem hiervoor het pad rechts van u, dit is het Koekoeksbloempad. Aan het eind van dit pad is het startpunt van de fietsroute in groen aangegeven op de kaart.
Komend vanuit de binnenstad, fietst u via de Kanaalweg naar fietsknooppunt 28, het begin van de Veensteeg. Die gaat u in; na ongeveer 1,5 kilometer richting het noordwesten slaat u vervolgens linksaf op het bovengenoemde Koekoeksbloempad, tot aan de Grift bij de fietsbrug, waar het startpunt is van de fietsroute.