Monumentenroute 2022
Duurzaam duurt het langst
Open Monumentenroute op zondag 11 september
Dit programma wordt u aangeboden door het Comité Open Monumentendag Wageningen. Alle deelnemende monumenten en markante plekken die u tijdens Open Monumentendag 2022 kunt bezoeken, worden hier bondig beschreven. Aan de hand van het urgente en veelzijdige thema Duurzaam duurt het langst is weer een mooie selectie gemaakt van panden die hun deuren gastvrij openen en van oorden die inspireren en tot de verbeelding spreken. Wat te denken van een kennismaking met enkele fraaie 19e eeuwse herbestemde gebouwen aan Duivendaal?
Neemt u eens een kijkje in een prachtig gerestaureerd en energieneutraal gemaakt voormalig schoolgebouw aan de Wilhelminaweg. Of laat u verrassen door creatieve en duurzame oplossingen voor hedendaagse uitdagingen in Ecodorp Ppauw op de Wageningse Berg.
Zaterdagavond 10 september zullen burgemeester Floor Vermeulen en wethouder Maud Hulshof de aftrap geven voor Open Monumentendag. Met een avondvullend programma in de prachtige collegezaal van het Schip van Blaauw aan Generaal Foulkesweg 72 krijgt u verder een inkijkje in het proces van duurzame aanpassingen aan ons culturele erfgoed. Onder het genot van een drankje kunt u aansluitend napraten en alvast nadenken over mogelijk te bezoeken Wageningse pareltjes op zondag.
Gezien de beperkte ruimte van de zaal vragen we u voor deze openingsavond vooraf te reserveren via deze link.
Een compleet programmaoverzicht vind u in ons programmaboekje. Houdt u rekening met mogelijke beperkingen in het aantal bezoekers bij enkele deelnemende panden. Bij de rondleidingen in Wilhelminaweg 5 is reservering vooraf noodzakelijk, dit kan via deze link.
Graag tot ziens op Open Monumentendag 2022!
Zaterdag 10 september kunt u volgende activiteiten bezoeken.
Grote Kerk: orgelclinic
Rijksmonument
Markt 1, 6701 CX Wageningen
10:00-12:00 uur
Iedereen die wel eens achter de klavieren van een echt kerkorgel heeft willen zitten, is van harte welkom op zaterdag 10 september tussen 10:00 en 12:00 uur in de Grote Kerk. De Wageningse concertorganist Gonny van der Maten begeleidt deze orgelclinic in het kader van Nationale Orgeldag. Het fraaie Flentrop orgel heeft dit jaar een monumentenstatus gekregen.
Voor meer info: grotekerkwageningen.nl
Molenmarkt
Rijksmonument
Wijk rond de Molen aan de Harnjesweg in Wageningen
10:00-17:00 uur
Informatiekraam en verkoop publicaties tijdens Molenmarkt
Op zaterdag 10 september staat het comité Open Monumentendag Wageningen (OMDW) ook weer met een informatiekraam op de Molenmarkt. Hier zijn tevens publicaties van het comité OMDW verkrijgbaar. De informatiekraam wordt gedeeld met Museum de Casteelse Poort.
Openingsavond
Rijksmonument
Generaal Foulkesweg 72, 6703 BW Wageningen
20:00-21:30 uur
Inloop en muziek vanaf 19:30 uur.
• Officiële opening van Open Monumentendag 2022 door burgemeester Floor Vermeulen en wethouder Maud Hulshof
• Arno Boon, directeur van BOEi, over herbestemmingsprojecten van BOEi
• Ellen van der Kolk, stadsdichter
• Paddy Noë, eigenaar Wilhelminaweg 5. ‘Verduurzaming van een monument. Het kan!’
• Muziek Bob Koenders en Bart Schouten, jazz instrumentals
• Afsluiting met borrel
NB De ruimte in de collegezaal van het Schip van Blaauw is beperkt. Graag vooraf reserveren via deze link.
Zondag 11 september – Open Monumentenroute
1 Museum de Casteelse Poort
Gemeentelijk monument
Bowlespark 1A, 6701 DN Wageningen
11:00–17:00 uur openstelling
– Centraal infopunt en verkoop publicaties OMDW, tevens startpunt Stadsgrachtwandeling om 11:30, 13:30 en 15:30 uur olv Netwerk Erfgoed Wageningen (NEW)
Zoals de naam al doet vermoeden is het museumgebouw nauw verbonden met de geschiedenis van het voormalige kasteelterrein. In 1500 kocht hertog Karel van Gelre gronden in het zuidoosten van de stad om er een kasteel en garnizoensgebouwen te kunnen groeperen. In de kelder van het museum zijn nog overblijfselen te zien van een van de kasteeltorens en ook het pand zelf is opgetrokken uit restanten stenen van het oude 16e-eeuwse kasteel, dat in 1672 door Franse troepen jammerlijk in de as werd gelegd. Drost Assueer Torck, vader van de bekendere Lubbert Adolph Torck die veel voor de stad betekend heeft, liet op de restanten een stadspaleis verrijzen omringd door fraaie renaissancetuinen.
1 Museum de Casteelse Poort
Gemeentelijk monument
Bowlespark 1A, 6701 DN Wageningen
Startpunt Stadsgrachtwandeling om 11:30, 13:30 en 15:30 uur olv Netwerk Erfgoed Wageningen (NEW)
De stadsgracht, in zijn geheel aangewezen als beschermd rijksmonument, net als de bewaard gebleven delen van de stads- en kasteelmuur, is een belangrijk onderdeel van de geschiedenis van Wageningen als vestingstad. De loop van de gracht is gelukkig nog grotendeels bewaard gebleven. Om de identiteit van Wageningen als vestingstad te vergroten zou het mooi zijn om deze op bepaalde punten te verbeteren. Bijvoorbeeld op het kruispunt van Hoogstraat en Stationsstraat, waar de gracht in 1967 aan de noordzijde is gedempt. Platform Stadsgracht Wageningen ijvert al jaren voor herstel van de stadsgracht. Ook op andere punten langs de gracht is het karakter van Wageningen als vestingstad zeker voor verbetering vatbaar. Hoe mooi het zou zijn om bijvoorbeeld een doorlopende lommerrijke wandelroute rondom de binnenstad te verkrijgen wordt tijdens deze boeiende rondwandeling ongetwijfeld nog duidelijker.
Wandeling onder begeleiding van leden van het Netwerk Erfgoed Wageningen
2 Grote Kerk
Rijksmonument
Markt 1, 6701 CX Wageningen
12:00–17:00 uur openstelling
Een mooiere vorm van duurzame herbestemming is haast niet denkbaar. De Grote Kerk, waarvan de basis al in de 13e eeuw wordt gelegd, is sinds een aantal jaar weer een groot en laagdrempelig gemeenschapshuis in het midden van het centrum en de samenleving. Inzetbaar voor diverse doelen, want naast de oorspronkelijke functie als godshuis is het daarnaast nu ook bestemd voor exposities, congressen en een keur aan evenementen en bijeenkomsten. Na een grootscheepse restauratie met veel zorg voor originele details, is op initiatief van Stichting Oude Gelderse Kerken (sinds 2017 eigenaar van het kerkgebouw) ook dit mooie monument gelukkig voor de toekomst veiliggesteld. Beheer en exploitatie van het pand zijn in handen van Stichting Grote Kerk Wageningen.
3 Vrijmetselaarsloge
Gemeentelijk monument
Niemeijerstraat 4, 6701 CP Wageningen
11:00–17:00 uur openstelling
Een intrigerende gevelsteen naast de entree in de zijgevel van dit statige herenhuis uit de 19e eeuw nodigt al uit tot nadenken. Beeldhouwer Toon Rijkers heeft het werk in 2008 aangebracht en symboliseert ermee het gebruik van het pand. Al bijna vijftig jaar is dit fraaie gebouw namelijk eigendom van Stichting Vrijmetselaarsloges Wageningen.
De afgebeelde attributen verwijzen naar de vrijmetselaarsloges De Korenschoof, De Rechte Verhouding en het Gulden Koord, die er zetelen. De oude uitgehakte voorwerpen refereren weer aan de middeleeuwse bouwgilden die met de stapsgewijze ontwikkeling van leerling, gezel naar meester, symbool staan voor de in dit geval geestelijke ontwikkeling van de aangesloten leden. Rituelen zijn voor de loges of broederschappen essentieel en in de aanbouw is hiervoor een maçonnieke (of vrijmetselaars)tempel ingericht. Om dit alles financieel mogelijk te maken worden de bovenverdiepingen sinds jaar en dag aan studenten verhuurd.
4 Villa Arion
Gemeentelijk monument
Niemeijerstraat 6, 6701 CP Wageningen
11:00–17:00 uur openstelling
– Tevens expositie Ruth Eisen in de Stijlkamer (rutheisen.org)
Aan de overzijde van de stadsgracht, net over het bruggetje in het verlengde van de Niemeijerstraat, ligt aan de rechterzijde een prachtig eind 19e-eeuws gebouw: Villa Arion. Het behoort tot een uitbreidingsplan uit 1874 dat door enkele Wageningse notabelen geïnitieerd is, onder leiding van notaris Gerrit Hondius. In feite is dit het eerste echte uitbreidingsplan van Wageningen, hoewel het vermoedelijk door verschillende architecten is uitgewerkt. Zo lijken de vier panden met de fraai gepleisterde hoekpilasters, waartoe naast Villa Arion ook het ernaast gelegen Bella Vista en de twee grote vrijstaande villa’s aan de overkant van de straat, bij elkaar lijken te horen qua karakter en uitvoering. Stuk voor stuk fraaie voorbeelden in neorenaissancestijl waarbij Bella Vista het meest klassiek oogt. Die villa heeft een strak symmetrische indeling met in het midden van de voorgevel de entree. Villa Arion daarentegen heeft een veel speelsere plattegrond met aan de rechterzijde een stevig uitstekend bouwdeel, waardoor de entree, hoewel centraal geplaatst, minder opvallend is.
5 Voormalige houtzagerij
Dijkstraat 17, 6701 CH Wageningen
11:00–17:00 uur openstelling
Aan de linkerzijde van de Dijkstraat, bij de opgang naar de Grebbedijk, staat een onalledaags gebouwtje dat de nieuwsgierigheid prikkelt. Wat is dit voor een langgerekt pand zo strak aan de stadsgracht gelegen? Opvallend aan de buitenzijde zijn onder meer de ver uitstekende houten boeidelen onder een eenvoudig zadeldak en de robuuste verticaal geplaatste planken die deels de bakstenen voorgevel bedekken. Het gebouw ademt historie. Een eeuw geleden werd het opgetrokken in opdracht van A.W. de Voogt, directeur van de Nederlandsche Stoomhoutdraaierij en Meubelfabriek in de Heerenstraat. Aan de Dijkstraat vond hij de ideale locatie voor een machinale houtzagerij en het opslaan van boomstammen in de stadsgracht. De dichtstbijzijnde bebouwing was op gepaste afstand: een drukkerij op de hoek met de Niemeijerstraat, het tegenwoordige Droomhuis. Toch kleefden aan deze ideaal geachte locatie ook bedenkingen.
6 Kantoorkasteel
Gemeentelijk monument
Binnenhaven 1, 6709 PD Wageningen
11:00–17:00 uur openstelling
De naam voor dit kantorencomplex is goed gekozen. Vooral als je naar oude ansichtkaarten kijkt. Daarop ligt het gebouw nog aan het water, heel verstild, haast sprookjesachtig en is slechts verbonden met de binnenstad middels een romantisch houten bruggetje. Het fraaie pand uit 1901 is door Rijksbouwkundige Jacobus van Lokhorst (1844-1906) ontworpen. Deze architect is ook verantwoordelijk voor onder meer de vroege bebouwing van Duivendaal (1880-1882). Het pand stond voorheen bekend als het Rijksproefstation voor Zaadcontrole, een instituut waar zaden werden onderzocht op echtheid en zuiverheid. Maar in aanvang was het pand niet exclusief voor Zaadcontrole. Het instituut deelde het gebouw met het Rijkslandbouwproefstation dat onderzoek deed naar veevoedermiddelen en kunstmeststoffen.
7 Voormalige bibliotheek Entomologie
Gerrit Zegelaarstraat 1, 6709TA Wageningen
11:00–17:00 uur openstelling
– Tevens startpunt fietsexcursie het Binnenveld o.l.v. gids Mooi Binnenveld om 11:30, 13:30 en 15:30, maximaal 14 deelnemers per keer en vol=vol!
Velen zullen ‘het gebouw met de vaas’ nog op het netvlies hebben staan. Dit langgerekte universitaire gebouw aan de Binnenhaven met in de twee zijvleugels de vakgebieden Entomologie en Fytopathologie, is ruim tien jaar geleden grotendeels gesloopt. Op de plaats is het Mozaïekpark, het eerste deel van de wijk Nieuw Kortenoord, verrezen. Toch is er gelukkig nog een spoor van het universitaire gebouw overgebleven en ook de iconische vaas, het kunstwerk ‘Bokaal’ van Leo Copers, staat nog pront overeind. De voormalige bibliotheek aan de achterzijde van het pand, achter de centrale hal, heeft namelijk een nieuwe bestemming gekregen. Deze is op de eerste verdieping verbouwd en ingericht als ruime open werkruimte met flexplekken voor communicatiebureau De Lynx.
7 Voormalige bibliotheek Entomologie
Gerrit Zegelaarstraat 1, 6709TA Wageningen
Startpunt fietsexcursie het Binnenveld o.l.v. gids Mooi Binnenveld om 11:30, 13:30 en 15:30, maximaal 14 deelnemers per keer en vol=vol!
Stichting en Vereniging Mooi Binnenveld stellen zich de ontwikkeling, het beheer en behoud van natuur in het Binnenveld ten doel. De Stichting beheert 50 hectare aangekocht via crowdfunding door leden. De Vereniging zorgt voor de organisatie en begeleiding van alle publieksgerichte activiteiten zoals excursies, natuurwerkdagen, open dagen, lezingen, onderwijs, website, etc.
8 Voormalig internaat Rijkslandbouwschool
Gemeentelijk monument
Duivendaal 1, 6701AP Wageningen
11:00–17:00 uur openstelling appartementen 1d en 1f
Dit vroege gebouw van Rijksbouwkundige Jacobus van Lokhorst uit 1882 is ontworpen in de voor die tijd kenmerkende neorenaissancestijl. De gevels zijn opgetrokken in rode baksteen met op regelmatige afstanden banden van gele steen. Deze gele sierbanden zorgen voor een verticaal accent. Net als bij enkele andere Wageningse gebouwen van Van Lokhorst is ook hier een torentje als versierend element toegepast, dit keer met een uurwerk. Dit torentje met houten constructie-elementen, ruime dak-overstekken en decoratieve windvaan lijkt geïnspireerd op de dan eveneens gangbare Zwitserse chaletstijl. Het zorgt voor een uitnodigend element in een eveneens uitnodigend gebouw zo aan het begin van het laantje van Duivendaal, dat met een houten bruggetje met de binnenstad was verbonden. Het pand deed dienst als internaat voor studenten van de in 1876 opgerichte Rijkslandbouwschool die er ongetwijfeld een fijne tijd beleefden.
9 Voormalige dienstwoning met stallen
Gemeentelijk monument
Duivendaal 4, 6701 AR Wageningen
11:00–17:00 uur openstelling
Dit dienstgebouw dat in stijl mooi aansluit op de buurpanden in het complex Duivendaal kreeg pas later gestalte. In 1925 werd deze proefboerderij namelijk geplaatst vóór een stal uit 1880, waarmee dit pand met een koppelstuk verbonden werd. Zo kreeg het laantje meer en meer zijn huidige aanzien. De overdekte ingang tot de woning bevindt zich in de voorgevel en is via een hardstenen trappetje te bereiken. Ook de achteruitgang heeft zo’n hardstenen trap met dak-overkapping. Het gebouw is bijna geheel onderkelderd en middels meerdere luiken boven het maaiveld is dat ook van de buitenkant goed zichtbaar. De woonvloer ligt om die reden dan ook zeker een meter hoger dan de straat. Evenals bij Duivendaal 1 en 3 zijn de gevels voorzien van sierbanden, in gele baksteen, om het gevelbeeld te verlevendigen. Maar deze sierbanden of speklagen lopen hier niet geheel rondom. Het rechter bouwdeel met wolfsdak steekt wat meer naar voren en heeft roedevensters met segmentbogen en siermetselwerk. In het linker wat naar achteren geschoven bouwdeel zijn smalle hoge roedevensters in drietallen geplaatst, wat het aanzicht van het pand eveneens sterk verlevendigt.
10 Voormalig gebouw voor landbouwwerktuigen
Gemeentelijk monument
Duivendaal 7, 9, 6701 AR Wageningen
11:00–17:00 uur openstelling
Dit fraaie pand van Rijksbouwkundige Jacobus van Lokhorst uit 1880 bestaat in oorsprong uit een hoge centrale hal verbonden middels tussenstukken met twee lagere zijvleugels. De hoge centrale hal met smal zadeldak wordt aan weerszijden geflankeerd door iets lager gelegen eveneens smalle bouwdelen met een lessenaarsdak. Door deze constructie ontstaat onder de dakgoot van het zadeldak aan beide zijden ruimte voor brede raampjes en daarmee extra toetreding van daglicht. Dit geeft een speels effect. De hoge boogramen in de voorgevel van de centrale hal die bijna doorlopen tot onder het zadeldak laten het meeste daglicht door.
11 Duurzame winkels
45 en 47 Gemeentelijk monument
Junusstraat 16, 45 en 47, Wageningen
12:00–17:00 uur openstelling
– De Gieterij, Dushi Secondhand en Vreemde Streken geven info over duurzame producten. Bij Vreemde Streken lunch tegen gereduceerde prijs verkrijgbaar
Als onderdeel van de ‘Wageningse Straatjes’ – een gezamenlijk project van binnenstadmanagers en Wageningse ondernemers om de binnenstad te verfraaien – is de Junusstraat misschien wel de meest aantrekkelijke zijstraat van de Hoogstraat. Met zijn gevarieerde aanbod aan lokale, veelal duurzame winkeltjes is het voor de bezoeker aan Wageningen zeker een uitnodigend straatje. Om dit afwisselende aanbod te illustreren zijn aan de entrees vanaf de Hoogstraat en het Plantsoen poorten geplaatst. Tussen ranke ruim vier meter hoge cortenstalen staanders is in sierlijke klassieke letters de straatnaam aangebracht met daaromheen gestileerde attributen die refereren aan het uitgebreide winkelaanbod. Van kapperszaak tot koffiecafé en van secondhandshop tot duurzame delicatessen. De cortenstalen poort bij de ingang vanaf de Hoogstraat is inmiddels door overdadige groene beplanting haast niet meer zichtbaar.
12 Stadsboerderij
Gemeentelijk monument
Spijk 13, 6701 DT Wageningen
11:00–17:00 uur openstelling
– Tevens puzzeltocht voor kinderen
Deze voormalige tuinmanswoning met schuur is net als meerdere gebouwen aan Duivendaal in 1880 ontworpen door Jacobus van Lokhorst. Het dienstpand is daarmee onderdeel van de eerste opdracht aan deze Rijksbouwkundige voor de Rijkslandbouwschool die al in 1876 in het Bassecour aan de Herenstraat haar intrek neemt. Het erachter gelegen terrein – nu Torckpark – wordt als botanische tuin met boomkwekerij ingericht en aan de overzijde van de stadsgracht, aan het Spijk, is gelijktijdig een ruim terrein voor een proefveld aangekocht. In die begintijd is het proefterrein bestemd voor tarwegewassen vanuit de school slechts te bereiken met een pontje, pas later verrijst voor de directe verbinding met de binnenstad een sierlijk bruggetje. Op dat idyllische plekje net buiten de stadsgracht komt dus enkele jaren later de tuinmanswoning met dorsvloer te staan.
13 Aula
Gemeentelijk monument
Generaal Foulkesweg 1, 6703 BG Wageningen
12:00–17:00 uur openstelling
– Tevens info van BOEi over plannen herbestemming
– Rondleidingen o.l.v. gids van Gilde Wageningen
Vijftig jaar nadat het landbouwonderwijs in Wageningen is geïntroduceerd (1876) wordt een veelkoppig comité opgericht ter ere van het halve eeuwfeest. Zo’n jubileum mag tenslotte niet zomaar stilletjes voorbijgaan. Het doel van het comité om geld bijeen te brengen voor een aula of gehoorzaal is al snel behaald. Vele verenigingen, oud-leerlingen en andere particulieren tasten hiervoor grif in de buidel. In september 1926 wordt de nog te realiseren aula al aangeboden aan de toenmalige minister van Landbouw. Het zou echter nog negen jaar duren voor het gebouw feestelijk onthuld kon worden. En tot die tijd moest een hulpaula aan het laantje van Duivendaal soelaas bieden.
14 Herenhuis
Gemeentelijk monument
Generaal Foulkesweg 40, 6703 BT Wageningen
11:00–17:00 uur openstelling
De stad breidt na de komst van de Rijkslandbouwschool in 1876 – sinds 1918 Landbouwhogeschool – en de groei van plaatselijke industrie geleidelijk aan in oostelijke richting uit. Arbeidershuisjes verrijzen langs de Veerstraat en de Veerweg en langs de lommerrijke Rijksstraatweg, de latere Generaal Foulkesweg, laten welgestelden hun villa’s bouwen. Rond de voorlaatste eeuwwisseling is de oostelijke verstedelijking al tot voorbij molen de Eendracht gevorderd. Op de hoek met de Wilhelminaweg, direct naast de molen, wordt door de Wageningse architect Rijk de Vries in 1900 een dubbel herenhuis geplaatst. De woningen zijn bijna identiek, met dat verschil (buiten de plattegrond in spiegelbeeld) dat de rechterwoning, de huidige Generaal Foulkesweg 40, aan de westgevel een uitbouw heeft voor een spreekkamer. Opvallend aan de woning is de fraaie serre met het erboven gelegen balkon met een rondbogig houten versierende constructie die geïnspireerd lijkt op de dan in zwang zijnde Zwitserse chaletstijl.
15 Voormalige Gymnastiek- en Teekenschool
Rijksmonument
Wilhelminaweg 5, 6703CC Wageningen
11:00–17:00 uur openstelling
– Met rondleidingen, maximaal 8 personen per rondleiding, om 11:00, 12:30, 14:00 en 15:30 uitsluitend op inschrijving vooraf via deze link.
Dertien jaar na de bouw van het hoofdgebouw aan de Generaal Foulkesweg is dit derde pand van de Rijks HBS geplaatst. Het is in 1909 in de stijl en geest van Rijksarchitect Jacobus van Lokhorst ontworpen, hij overleed zelf al in 1906. Het hoofdgebouw en de conciërgewoning, beide uit 1896 zijn wel van de hand van Van Lokhorst en vormen samen met deze dependance een bijzonder monumentaal ensemble in neorenaissancestijl. Kenmerkend voor die stijl zijn onder meer de toepassing van trapgevels en het gebruik van op regelmatige afstand van elkaar aangebrachte speklagen in de gevels in gele verblendsteen. Zij geven een versierend en bovenal verticaal accent aan het pand. Boven de entree in een portiek met bogen is in een natuurstenen reliëf met sierlijke letters de functie van het gebouw aangegeven: ‘Gymnastiek en Teekenen’.
16 Villa Hinkeloord
Rijksmonument
Generaal Foulkesweg 64, 6703 BV Wageningen
11:00–17:00 uur openstelling
Deze prachtige voormalige buitenplaats is in 1855 in opdracht van Dirk Vreede (1819-1886) gebouwd. De buitenplaats, sinds 1975 rijksmonument, heet in oorsprong N’Gladjoe naar een tabaksplantage van Vreede op Java. De latere eigenaar graaf Godert Alexander Philips van der Duyn hernoemt de villa naar een polder die hij in bezit heeft in West-Brabant. Kenmerkend aan het neoclassicistische gebouw is de strakke symmetrie en klassieke elementen als het fronton of driehoekig segment boven de entree en de (oorspronkelijk) witgepleisterde gevels. Aan de voor- en achterzijde is een licht uitstekende middenpartij aangebracht, een middenrisaliet genoemd, versierd met pilasters of halfzuilen. De ruime hal is centraal gelegen met daaromheen de kamers met rijk gedecoreerde plafonds in stucwerk. Met het verlaten van een gebouw – in dit geval door de afdeling Bosbouw van de Landbouwhogeschool, die het pand decennialang in gebruik heeft gehad – volgt vaker een tijd van leegstand, mogelijk verloedering en met een beetje geluk alsnog een goede herbestemming.
17 Schip van Blaauw; Professorenwoning
Rijksmonument
Generaal Foulkesweg 70, 6703 BW Wageningen
11:00–17:00 uur openstelling
– Met rondleidingen
Samen met het laboratorium vormt de professorenwoning één solide geheel en is speciaal vervaardigd voor hoogleraar Plantenfysiologie Anton Hendrik Blaauw. Hoogleraar en architect hebben nauw overleg om de juiste condities voor laboratoriumproeven te kunnen scheppen. In aanvang is het laboratorium van binnenuit bereikbaar zodat de professor ook bij nacht en ontij de proeven kan bestuderen en controleren. Met de op het zuiden georiënteerde ligging kan het gebouw maximaal profiteren van het zonlicht. Om de temperatuur verder optimaal te kunnen regelen is het laboratorium verdiept ontworpen, dus deels ondergronds gelegen. De hoogleraar hoopt met deze condities te bewijzen dat met natuurlijke temperaturen (dus niet met dure koelinstallaties die dan langzaam in opkomst zijn), goedkopere en betere resultaten te boeken zijn. Hij is zo eigenlijk al duurzaam avant la lettre. Dankzij zijn onderzoeken met vooral tulpen, hyacinten en seringen heeft Blaauw de basis gelegd voor de hedendaagse bloembollencultuur.
18 Schip van Blaauw; Laboratorium
Rijksmonument
Generaal Foulkesweg 72, 6703 BW Wageningen
11:00–17:00 uur openstelling
– Met rondleidingen
– Tevens puzzelspeurtocht voor kinderen door kinderen: Lotte (12), Daniël (10) en Anniek (8)
Het is een duikboot, het is een vliegtuig… het is een schip, het Schip van Blaauw! Dit bijzondere bouwwerk op de Wageningse Berg blijft de verbeelding prikkelen. In de volksmond wordt het voormalige laboratorium voor Plantenfysiologie (1919-1922) al snel ‘het Schip van Blaauw’ genoemd. En dat lijkt ook de meest voor de hand liggende benaming, waarbij Blaauw niet op de architect maar op de professor duidt die er in aanvang de scepter zwaait. Het Schip lijkt zo van de berg af te kunnen schuiven richting de eronder gelegen Rijn. Maar gelukkig is dit slechts verbeeldingskracht en kunnen we dankzij de liefdevolle en vakkundige restauratie en herbestemming tot bedrijfsverzamelgebouw nog altijd genieten van dit fraaie rijksmonument.
19 Arboretum Belmonte
Zondag 11 september
Generaal Foulkesweg 94A, 6703DS Wageningen
– Rondleidingen om 12:00 en 15:00 uur (verzamelpunt Koetshuis)
Zoals de naam al doet vermoeden is dit arboretum gesticht op de voormalige buitenplaats Belmonte, een gebied van ruim 17 hectare op de rand van de Wageningse Berg. Hier geeft J.T. baron de Constant Rebecque de Villars midden 19e eeuw opdracht tot bouw van een landhuis en parktuin. Deze tuin wordt aangelegd door de bekende landschapsarchitect J.D. Zocher jr. in Engelse landschapsstijl. Helaas zijn de villa en een groot deel van het park tijdens de Tweede Wereldoorlog verwoest en komen zij vervolgens in handen van de Landbouwhogeschool die het gebied wil inzetten voor de uitbreiding van Arboretum De Dreijen. De Wageningse hoogleraar J.T.P. Bijhouwer is verantwoordelijk voor het ontwerp dat in 1953/54 wordt uitgevoerd.
20 Watertoren
Gemeentelijk monument
Generaal Foulkesweg 106, 6703 DS Wageningen
– Tussen 12:00-17:00 uur beklimmingen toren onder leiding van BOEi mogelijk. Laatste beklimming om 16:30 uur
De Watertoren is weer een stapje dichter bij een nieuwe bestemming, nu Vitens zich geheel heeft teruggetrokken en het gebouw ook geen functie meer heeft als noodwatervoorziening. Het is mooi dat de toren voor de toekomst behouden blijft, want het is een ware blikvanger bij binnenkomst van de stad vanuit het oosten. Deze gigant van 30 meter met zijn karakteristieke koperen tentdak stamt uit 1948 en is een ontwerp van Theodoor K.J. Koch. Het is functionalistisch qua architectuur: functie en ontwerp gaan nauw samen, zijn sober, zakelijk en strak. Met zijn slanke silhouet en karakteristieke koperen tentdak is de toren een markant herkenningspunt zo bovenop de Wageningse Berg. Met goed weer heb je er een weergaloos uitzicht over de Betuwe en reikt je blik zelfs tot in Duitsland.
21 Stadion de Wageningse Berg
Generaal Foulkesweg 108, 6703 DS Wageningen
11:00–17:00 uur openstelling
– Toelichting door vrijwilligers van Vrienden van Stadion de Wageningse Berg
Het is inmiddels al weer drie decennia geleden dat FC Wageningen op deze beroemde grasmat op de berg floreerde. De trots van vele Wageningers, nog altijd. In 1992 is de club jammerlijk failliet verklaard, maar menig bergbespeler van weleer en vooral ook de aanhang is nog steeds betrokken. Een enthousiaste groep vrijwilligers houdt de bewogen geschiedenis van de voormalige profclub nog altijd levend en zorgt met veel liefde voor het in oorspronkelijke staat terugbrengen, behouden en bijhouden van stadion en sportveld. Elke dinsdagochtend staat het oude businesshome ter beschikking voor het delen van verhalen, met elkaar en met oud-spelers.
22 Ecodorp Ppauw
Scheidingslaan 1, 6704 PA Wageningen
11:00–17:00 uur openstelling
– Doorlopend rondleidingen, beginpunt Scheidingslaan 1
Inmiddels bestaat Ecodorp Ppauw al weer acht jaar. In die tijd is er letterlijk en figuurlijk veel van de grond gekomen. Het mobiele dorp is een bruisende culturele broedplaats geworden waar mensen met dezelfde passie voor Moeder Aarde zoeken naar verbinding en creatieve oplossingen voor mondiale problematiek. En dat niet op een eigen eilandje maar samen, zoals een van de motto’s klinkt: ‘samenvoorziening in plaats van zelfvoorziening’. In deze tijd van klimaatverandering, overconsumptie en daarmee uitputting van onze kwetsbare planeet is het goed om stil te staan bij het feit dat kleine lokale initiatieven verschil kunnen maken. Niet voor niets wordt het Ecodorp gedoogd door eigenaar Smink en de gemeente.
23 Wageningse wijngaard
Hoek Scheidingslaan/1e Dorschkampweg, 6704 PN Wageningen
11:00–17:00 uur openstelling
– Rondleidingen inclusief proeverij
Op de Wageningse Berg wordt inmiddels al bijna 25 jaar biologische wijn geproduceerd, sinds 2015 onder de naam Wagenings Wijngoed. Jan Oude Voshaar, voormalig onderzoeker bij de Dienst Landbouwkundig Onderzoek (DLO), is deze wijngaard in 1998 gestart op landgoed De Dorschkamp, na jaren in Wageningse volkstuinen te hebben geëxperimenteerd met biologische wijnbouw. Op een voormalig proefveld van de universiteit op dit landgoed maakt hij een begin met commerciële wijnbouw door de aanplant van 1 hectare Regent om twee jaar later al uit te breiden naar 2 hectare met Johanniter, Merzling en Bianca. Allen druivenrassen die goed in de lage landen floreren. Het zijn nieuwe rassen die veel minder behandeling nodig hebben tegen meeldauw, een dunne oppervlakkige schimmelaantasting. Bovendien zijn zij iets vroeger rijp waardoor de grens om wijn te kunnen bouwen honderden kilometers noordwaarts kon opschuiven en dus ook in Nederland wijn kon worden geproduceerd. Deze eerste biologische wijngaard boven de grote rivieren staat inmiddels stevig op de kaart.